Θέμα συζήτησης kathimerini.gr | Μήτις και πόρος για τα χρόνια του ζόφου

Θέμα συζήτησης Alexander McQueen Fall 2010 Ready-to-Wear Collection on Style.com: Runway Review

…η γνώση είναι βασικό κομμάτι και απαραίτητο κεφάλαιο προκειμένου να διαμορφώσει κάποιος μια σώα στιλιστική συνείδηση και νομίζω ότι αυτό προσφέρει η νέα γενιά δημιουργών, εκπρόσωπος της οποίας ήταν ο ΑΜΚ. Πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει το κόνσεπτ.

Σε αντίθεση βέβαια με τον Μαρκ Τζέικομπς και τον Τζον Γκαλιάνο που οι αναφορές τους είναι τα ρούχα των άλλων, ο ΑΜΚ είχε πιο ευρύ πεδίο αναφορών. Μια κολεξιόν του ήρθε από τα βάθη της θάλασσας, εκεί που είναι καταποντισμένη η Ατλαντίδα, ενώ η τελευταία του κατάφερε να συγκεράσει το ΄μεσαίωνα της Δύσης και την αυτοκρατορία της Ανατολής με θαυμαστό πραγματικά τρόπο. (ολες οι κολεξιόν του άγγιζαν θέματα και εικόνες με τέτοιο τρόπο ώστε να μη μιλάμε ή να μη μπορούμε να μιλήσουμε μόνο για το κόνσεπτ). Στο τέλος, βέβαια, μιλάει η ραφή αλλά και πάλι αυτό αποδεικνύει ότι στη σημερινή εποχή το σακάκι (ένα σακάκι) είναι επενδυμένο με νόημα περισσότερο από ποτέ από τους ίδιους τους δημιουργούς του. Το θέμα όμως είναι ότι συγχρόνως αυτό το σακάκι για τον κοινωνικό χώρο στον οποίο εισάγεται ως νόημα δε μαρτυρά απολύτως τίποτα γι’ αυτόν που το φορά πέρα από την οικονομική δυνατότητά του να το αγοράσει.

ΔΗΛΑΔΗ Η ΜΟΔΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ;

Έχει νόημα γι’ αυτούς που ζουν από αυτή ως μεσάζοντες (περιοδικά, μπουτίκ και τατοιαύτα). Για τον δημιουργό υπάρχει έτσι κι αλλιώς μόνο η διάθεσή του και το momentum, η κοινωνικοϊστορική συγκυρία μέσα στην οποία δημιουργεί όταν έχει την πολυτέλεια να αφήνει το αποτέλεσμα της δουλειάς του να το καθορίζουν μόνο τα δικά του καπρίτσια…

Θέμα συζήτησης Are You Ready To Revisit The Classics?: style file: daily fashion, party, and model news

Another death… in fashion

Irving Penn, RIP

He photographed the most important artists of the last half-century—and, in the process, joined their ranks.

By Philip Gefter

Posted Thursday, Oct. 8, 2009, at 12:09 PM ET

Photographer Irving Penn died Wednesday morning in Manhattan at the age of 92. In February 2008, Philip Gefter profiled Penn, best known for his fashion photography and portraiture. The article is reprinted below.

Irving Penn photographed so many prominent cultural figures of the 20^th century that, over the years, he came to be regarded as an equal among them. But his stature grew not just because of his venerated subjects—he advanced the genre of portraiture. His formal rigor, graphic daring, and studied simplicity brought the portrait to a new level of representation. The rich, mottled tones with which he crafted his portraits are less about creating mood than about rendering pure physicality. With bold, contrasting light, he cast his accomplished subjects in nothing less than monumental terms—as if each one is chiseled, for the ages, in stone.

The 90-year-old photographer has been actively securing his own legacy in recent years, methodically placing bodies of his work in several important museum collections. In 2002, he donated 85 one-of-a-kind platinum prints to the National Gallery in Washington, D.C., and the museum subsequently exhibited the work in a large show, "Irving Penn: Platinum Prints," in 2005. Earlier this month, the Getty Museum in Los Angeles announced their acquisition of 250 Penn prints from his blue-collar series of portraits called "The Small Trades." The museum purchased 125 of the prints, and Penn donated the rest. The same arrangement was made with the Morgan Library and Museum in New York last year; Penn donated 35 portraits, and they purchased an additional 32 for their collection, currently on display in the museum’s inaugural exhibition of photographs.

It’s fitting that the Morgan, known as a preserve for the very best of the humanities, would choose Penn’s visual pantheon of arts and letters for its first photography show. Some of the greatest writers, artists, and musicians of the last half-century posed for Penn; among those in the Morgan show are W.H. Auden, Francis Bacon, Marcel Duchamp, Carson McCullers, Igor Stravinsky, and Tennessee Williams.

Penn is the natural heir to Cecil Beaton and Edward Steichen, both of whom photographed cultural figures central to the early half of the 20^th century for Vanity Fairand other lavish publications of the day. Beaton and Steichen shared an element of theatricality in their portraiture. Each of them constructed for their subjects a public persona out of ambient lighting, elegant clothing, and props—chaise lounges, grand pianos, bouquets of flowers, swank cigarette holders. But while Penn followed in the footsteps of Beaton and Steichen, he established a style all his own. Penn, for the most part, banished the accoutrements. He relied on manner, attitude, and countenance to represent a subject’s legacy.

At the beginning of his career, Penn would not have gained access to such a significant group of artists and writers without his affiliation to Vogue. Alexander Liberman hired Penn to work for Vogue in 1943, initially as an art director. Within a year, however, Penn had published his first cover photograph for the magazine, and his career as a photographer was launched.

Penn made this portrait of Jean Cocteau during a 1948 trip to Paris for Vogue. Each thread of Cocteau’s tie, vest, and suit is etched in light and shadow; the patterns and the texture pop out in vivid, tactile detail. The drape of his coat over an extended arm adds drama and balance to the composition. Cocteau is dressed in the sartorial attire of a dandy, which, by all accounts, he was. There is an air of flamboyance about him, until you look at his face. His dead-serious expression registers the fierce intelligence of a keen observer, as if he is taking our measure while deigning to allow us to take his.

Penn believed that the portraitist must appear as a servant to the sitter, nurturing and encouraging the sitter’s self-revelation. At the same time, he once told a reporter that while many photographers consider the subject to be the client, "my client is the woman in Kansas who reads Vogue. I’m trying to intrigue, stimulate, feed her. My responsibility is to the reader. The severe portrait that is not the greatest joy in the world to the subject may be enormously interesting to the reader."

One of his severest portraits was of French novelist Colette, whom he shot in her apartment in Paris in 1951. Her third husband, Maurice Goudeket, wrote in his 1956 memoir that Colette "had an astonishing and revelatory forehead. She knew it and never agreed to show it." Goudeket was shocked when he saw Penn’s portrait of her in Vogue. "Her forehead was almost entirely open to view. It was huge, meaningful, touched with genius. It was a startling image, but it was also an act of treachery, an intrusion upon her inmost being. It laid bare all that Colette liked to conceal—and doubtless something about herself of which not even she was aware."

Back in New York that same year, Mr. Penn devised a backdrop for portraits in his downtown studio by placing two tall stage flats together to create a narrow corner in which to photograph his subjects. Penn invented the corner, he has said, because he felt unequal to his famed subjects. Perhaps the novel backdrop had associations to his youth, when students were made to stand in a corner as punishment for misbehaving in class. Whatever the inspiration, it was clearly designed to give the photographer the upper hand during these sittings.

It’s easy to imagine that Penn’s subjects might have felt backed into that corner and thrown off guard. Truman Capote, for example, hardly the shrinking violet, wrapped himself in his coat and stood on a chair—cloaked, beseeching, trapped. Georgia O’Keeffe was uncomfortable in the corner. She later felt that Penn’s portrait diminished her in the space, and she hated it. She asked him to destroy it. He refused.

Surprisingly, given the artistic accomplishments of the people he photographed, Penn wasn’t one to study the work of his subjects before he shot them. Responding to a question sent in an e-mail about how he prepared for his sittings, he wrote: "A knowledge of a sitter’s artistic accomplishments generally contributed flavor to the sitting but was not absolutely necessary." Nor did he offer his sitters much in the way of instruction. Penn was not known to direct people or to make small talk, though he once admitted to asking his sitters on occasion: "What does it feel like to realize that this eye looking at you is the eye of 1,200,000 people?"

In a published description of his 1957 session with Picasso in Cannes, France, Mr. Penn said he considered the artist "a great presence, deeply aware of his own image, he peered silently at the reflection of his head in the camera’s lens, occasionally altering the attitude." Picasso’s penetrating eye resides at the center of Mr. Penn’s portrait of the artist, elegantly framed between the lines of his hat and coat as the rest of his face recedes in shadow. The frame, divided into sections, bares the geometric abstraction of the artist’s Cubist period. That Picasso was scrutinizing his own reflection in the lens of Penn’s camera is a delicious detail. We are given a true glimpse of his focused concentration, as if he were indeed peering intently into our eyes.

Of course, for every Picasso there is a Braque, for every Pollock, a de Kooning. Penn, too, was not alone at the top of his profession. Richard Avedon also worked for Mr. Liberman at Vogue. The rival photographers vied for pages, position, and subject matter. They even occasionally made portraits of the same people. While the two of them kept upping the ante in terms of imagination, style, and technique, each one succeeded in establishing a distinct visual signature. Avedon distilled the picture frame to nothing but his subject against a white backdrop—wrinkles, bad teeth, and all.

Penn simplified the picture frame, too, but he used light in sculptural terms. Penn’s photograph of Philip Roth recalls Rodin’s The Thinker, or, even, his majestic Balzac. You can study the lines of Roth’s face, as if for clues about the syntax of his sentences. The curls in Colette’s hair suggest the way her ideas bristle. The bulbous shape of Francis Bacon’s face echoes the forms in his paintings. Penn may not have made himself a student of his subjects, but he must have known exactly who his subjects were and the extent of their accomplishments. Their stature is what he always seems to render with an uncanny eye to history—theirs, and, perhaps, his own

Ή μήπως σου φαίνεται ποδόσφαιρο;

Η κάλπη και η μπάλα…

Tου Παντελη Μπουκαλα

Eτσι είναι αυτά τα πράγματα. Από γενιά σε γενιά. Η νίκη σού παίρνει τα μυαλά, για να αποχαλινωθεί έτσι η γλώσσα σου και να χάσει το μέτρο. Η ήττα πάλι ή σου παγώνει το νου ή του βάζει φωτιά με προσάναμμα τη θλίψη, για να σε αφήσει, είτε έτσι είτε αλλιώς, αιχμάλωτο της αμηχανίας, ανίκανο να τα βγάλεις πέρα με τα νέου είδους αισθήματα· μες στην αδυναμία σου, λοιπόν, παραδίδεσαι στην πολυλογία, λες όσα έκρυβες για καιρό και ψευτοπαρηγοριέσαι κατηγορώντας τους πάντες, κυρίως δε όσους δόξαζες και προσκυνούσες λίγο πριν και από τους οποίους πρωτίστως νιώθεις εκτεθειμένος ή και προδομένος.

Από αυτήν την αδυναμία διαχείρισης είτε του θριάμβου είτε της πανωλεθρίας έχουν σωθεί όσοι αδιαφορούν για τον κομματικό πρωταθλητισμό. Μοιάζουν, ως προς αυτό, με τους οπαδούς μικρών ή μικρομεσαίων ποδοσφαιρικών ομάδων οι οποίοι, μαθημένοι στις «μοιραίες» ήττες και στις σποραδικές μικρές νίκες, μπορούν να δουν τα πράγματα στη σχετικότητά τους: ούτε λυπούνται ούτε και χαίρονται πάνω από το μέτρο. Αν χρειαζόμασταν, λοιπόν, ένα ανάλογο για να μετρήσουμε όσα συμβαίνουν μετεκλογικά στην ήπειρο των κομμάτων, θα το εντοπίζαμε, πού αλλού, στο ποδόσφαιρο. Το ξέρουμε άλλωστε από παλιά ότι η μπάλα δεν γειτονεύει απλώς με την πολιτική αλλά ώρες ώρες την επικαλύπτει και την επικαθορίζει. Μοιάζουν ως προς τη συνθηματολογία τους πρώτα πρώτα και ως προς τη λατρεία που επιφυλάσσουν στους ηγέτες αφενός (τους μεσσίες), στους μεγάλους μπαλαδόρους αφετέρου (τους θεούς).

Μοιάζουν επίσης και ως προς την ταχύτητα με την οποία κατασκευάζουν τα είδωλά τους, τα υψώνουν και τα γκρεμίζουν με μια σαδομαζοχιστική χαρά. Η κύρια διαφορά τους είναι γνωστή και αφορά την πίστη: ομάδα δεν αλλάζεις, κι ας πέσει τρεις κατηγορίες· κόμμα αλλάζουν πολλοί, όπως πιστοποιεί η όλο και μαζικότερη κυμαινόμενη ή κυλιόμενη ψήφος, που αδιαφορεί για τις πάλαι ποτέ ισχυρές διαχωριστικές γραμμές πολιτικής ή ιδεολογικής τάξης.

Την περασμένη Κυριακή δεν είχαμε πρωτάθλημα. Είχαμε εκλογές. Και νίκησε το ΠΑΣΟΚ. Και μάλιστα με μια διαφορά που σίγουρα δεν την προσδοκούσε ούτε ο ίδιος ο αρχηγός του, σ’ εκείνα τα εκτός ύπνου όνειρα που, μιας και τα σκηνοθετούμε εμείς οι ίδιοι, μας επιτρέπουν να ξεπεράσουμε επιτέλους τον πατέρα μας και περήφανοι και ελευθερωμένοι να τον αφήσουμε πίσω μας. Την ίδια στιγμή, στο ποδοσφαιρικό μας πρωτάθλημα προηγείται ο Παναθηναϊκός, η ομάδα με τα πράσινα (πρώτο κοινό γνώρισμα αυτό), και μάλιστα δίχως την παραμικρή βαθμολογική απώλεια. Και οι δύο οργανισμοί, ο κομματικός και ο ποδοσφαιρικός, χρειάστηκαν πολλά χρόνια ενδοστρέφειας, μιζέριας και διχασμού ώσπου να φτάσουν στην κορυφή, αμφότεροι μάλιστα, τρίτο κοινό γνώρισμα αυτό, πειραματίστηκαν στα διοικητικά τους πράγματα, οι μεν δοξολογώντας το «αμεσοδημοκρατικό» – «λαϊκοσυμμετοχικό» μοντέλο, οι δε προκρίνοντας το «πολυμετοχικό» (για το πρώτο μπορούμε να ζητήσουμε τη γνώμη του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου και για το δεύτερο την άποψη του κ. Παύλου Γιαννακόπουλου).

Τέταρτο κοινό τους, το γεγονός ότι την πρωτοπορία τους δεν την οφείλουν τόσο στην καλή τους απόδοση ή στο μελετημένο και σχεδιασμένο παιχνίδι τους όσο στα λάθη του αντιπάλου τους· δίχως το Βατοπέδι αφενός και τα λοιπά σκανδαλώδη, και δίχως την ισοπαλία του Ολυμπιακού με την Καβάλα μέσα στο Καραϊσκάκη, και ο πράσινος ήλιος και το πράσινο τριφύλλι δεν θα τα κατάφερναν τόσο καλά. Πέμπτο κοινό τους γνώρισμα, η αμετροέπεια στην οποία παρέδωσε τη γλώσσα τους η νικηφόρα πορεία τους. Λες και δεν έχουμε μάτια για να δούμε κι αυτιά για ν’ ακούσουμε, οι υπεύθυνοι προπαγάνδας των δύο «ομίλων» και οι κόλακες των επικεφαλής τους επιχειρούν μάταια να μας πείσουν ότι η ομάδα τους πετάει, ότι ζωγραφίζει στον αγωνιστικό χώρο· ότι δηλαδή ο κ. Παπανδρέου ανοίγει τον δρόμο για όλους τους Ευρωπαίους (σαν ένας Ομπάμα της από δω πλευράς του Ατλαντικού), ο δε Παναθηναϊκός παίζει ωραιότερη μπάλα και από την Μπαρτσελόνα στα καλύτερά της.

Οσα έλεγε αμέσως μετά τις εκλογές ο πάντοτε ασυγκράτητος κ. Καστανίδης για τον αρχηγό του είχαν τη ίδια βαθιά αντικειμενικότητα και αμεροληψία με τα πρωτοσέλιδα των πράσινων εφημερίδων, και δεν ξέρω ποιος χρησιμοποιεί τον άλλον σαν παράδειγμα ευθυκρισίας. Αλλά θα πείτε, εδώ βρήκε να πει από τηλεοράσεως επαίνους για τον πρόεδρό του ακόμα και ο κ. Πάγκαλος, που ανταμείφθηκε με ολόκληρη αντιπροεδρία.

Η Νέα Δημοκρατία σε μια πρώτη ματιά φέρνει στον Ολυμπιακό, που, υπνωτισμένος από την πολλή σιγουριά του, βλέπει κι αυτός την αυτοκρατορία του να απειλείται έπειτα από πολλά χρόνια. Ενδελεχέστερη συγκριτολογική μελέτη πάντως θα της απέδιδε κοινά γνωρίσματα με την ΑΕΚ και τον ΠΑΟΚ, με τους δυο δικέφαλους δηλαδή, που (όπως κάθε χρόνο) ξεκίνησαν με πτήσεις στα ψηλά και με όνειρα χίλια και ήδη από τις πρώτες αγωνιστικές (από τα πρώτα εκλογικά τμήματα σαν να λέμε) βρίσκονται πολύ πίσω. Ως προς την απόφαση πάντως αλλαγής τιμονιέρη, η Ν. Δ. όντως ολυμπιακοφέρνει. Και όπως αποστρατεύτηκε ο κ. Τιμούρ Κετσπάγια μαζί τον γυμναστή που είχε διαλέξει για δεξί του χέρι, αποστρατεύτηκε ο κ. Καραμανλής μαζί με το δικό του δεξί χέρι, τον κ. Σουφλιά.

Οι πιθανότητες ωστόσο να αποδειχθεί ότι κάποιος από τους ήδη ανταγωνιζόμενους δελφίνους έχει τις ικανότητες του κ. Ζίκο, βιρτουόζου στην εποχή του, δεν φαίνονται πολλές. Αν ο κ. Σαμαράς έπαιζε μπάλα, δεν θα ήταν καλύτερος παίκτης από τον κ. Γιώργο Ανατολάκη, το άτεχνο μπακ του Ολυμπιακού που έγινε βουλευτής με τον ΛΑΟΣ. Από την πλευρά του ο κ. Αβραμόπουλος έχει κάτι από Λέτο ή Ζαϊρί (ο δεύτερος πέρασε και από τον Αστέρα της Τρίπολης, άρα δένει περισσότερο με τον Αρκάδα πολιτικό), όλο ντρίπλες και τακουνάκια δηλαδή και από ζουμί, λίγα πράματα. Κοινό τους γνώρισμα ότι κάποια στιγμή έφυγαν για να ψηθούν, κατά το ποδοσφαιρικώς λεγόμενο, σε μικρότερη ομάδα (στην Πολιτική Ανοιξη ο κ. Σαμαράς, αφού έριξε την κυβέρνηση ενός κόμματος του οποίου τώρα θα διεκδικήσει την προεδρία, στο ΚΕΠ ο κ. Αβραμόπουλος, όταν και εξήγγειλε ότι «έκλεισε ο βιοϊστορικός κύκλος των παραδοσιακών κομμάτων», της Ν. Δ. συμπεριλαμβανομένης, της οποίας τώρα θα διεκδικήσει την προεδρία).

Εκείνο το ψήσιμο πάντως μπορεί να αποδειχθεί ότι τους έκαψε. Αντίθετα, η κ. Μπακογιάννη, που η σχέση της με τον αθλητισμό διαμεσολαβείται από τον φίλιππο και μεσογειάρχη κ. Ι. Κούβελο, υπήρξε πάντοτε παγκίτισσα, αλλά έτσι ασκήθηκε στο να γκρινιάζει από μέσα της και δημοσίως να υμνεί τον πρόεδρο. Αυτό μπορεί να την ωφελήσει στη σημερινή περίσταση, εκτός πια και κάνει την έκπληξη ο κ. Ψωμιάδης, που αυτοανακηρύχθηκε μεσσίας στα οικεία του πρωινάδικα και ο οποίος, ως γνωστόν, περιφρονεί τα παλαιοκομματικά συστήματα σαν το 4-3-3 ή το 4-4-2 και λατρεύει το 1-1-1, τουτέστιν εγώ-εγώ-εγώ., συνεχίζοντας, μόνος αυτός, τη δοξασμένη παράδοση της σεμνότητας και ταπεινότητας.

Σου φαίνεται αστείο;

Οταν τα ανέκδοτα γίνονται πολιτική

Tου Πασχου Μανδραβελη / pmandravelis@kathimerini. gr

Γράφαμε το Σάββατο για το «ανέκδοτο» της Ομοσπονδίας Κατασκευαστών Κτιρίων – Οικοδομικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΟΜΚΕΕ). Το ανώτατο συλλογικό όργανο των εργολάβων με ανακοίνωσή του στον Τύπο ζητούσε «να ισχύσει η τακτοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων και για τα κτίρια που βρίσκονται στο στάδιο της ανέγερσης, καθώς και για άδειες που έχουν κατατεθεί στις πολεοδομίες για έκδοση», δηλαδή για κτίρια που δεν έχουν ρίξει καν θεμέλια! Διακωμωδούσαμε, μάλιστα, το αίτημα γράφοντας: «Πώς ακριβώς το έλεγαν οι παλιοί; “Τώρα που βρήκαμε παπά, να θάψουμε πέντ’ έξι”; Αυτό προφανώς σκέφτηκαν και οι εργολάβοι: Τώρα που βρήκαμε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ ο οποίος νομιμοποιεί τους αυθαίρετους ημιυπαίθριους χώρους, να νομιμοποιήσουμε κι αυτούς που θα χτιστούν!» («Καθημερινή» 27.6.2009).

Δεν μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι αυτό το ανέκδοτο θα γινόταν νόμος του κράτους. Και όμως, ο κ. Γιώργος Σουφλιάς πλειοδότησε ακόμη και στο ανέκδοτο των εργολάβων. Ενώ το αίτημά τους ήταν να «τακτοποιηθεί» η παρανομία και για τις οικοδομές που μπορεί να μην έχουν χτιστεί αλλά έχουν άδεια, η κυβέρνηση προχωρεί στην «τακτοποίηση» των ημιυπαίθριων και εκείνων που δεν έχουν καν άδεια οικοδομής! Απλώς θα πρέπει να προλάβουν να την καταθέσουν μέχρι σήμερα 2 Ιουλίου 2009!

Ο Γκέμπελς είχε πει ότι όσο πιο τερατώδες είναι ένα ψέμα τόσο πιο εύκολα γίνεται πιστευτό. Το ίδιο συμβαίνει και με τις νομοθεσίες. Οσο πιο παράλογες είναι τόσο πιο εύκολα περνούν. Γι’ αυτό πρέπει να γυρίσουμε στα βασικά. Το κράτος υποτίθεται ότι είναι ο εγγυητής της νομιμότητας σε μια χώρα. Οχι μόνο δεν ανέχεται την παρανομία, αλλά την τιμωρεί. Αυτό δεν ισχύει στην Ελλάδα. Εδώ έχει γίνει πλέον συνείδηση ότι ένας τουλάχιστον νόμος δεν εφαρμόζεται· η αυθαίρετη δόμηση είναι έγκλημα χωρίς τιμωρία. Κι αυτό επειδή κατά καιρούς το ίδιο το κράτος τη νομιμοποιεί. Κάθε φορά, βέβαια, είναι «η τελευταία φορά», αλλά είναι δεδομένο για τον μέσο Ελληνα ότι οι οικιστικοί νόμοι είναι απλώς μια κωμωδία που κατά καιρούς θεσπίζει η Βουλή. Φτιάχνονται για να παραβιάζονται και μετά σε περίοδο εκλογών να φτιάχνονται άλλοι νόμοι που να νομιμοποιούν την παρανομία.

Είναι, ίσως, η πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους που η παρανομία νομιμοποιείται πριν καν γίνει. Με το νομοσχέδιο που κατέθεσε ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ καλεί στην ουσία τους εργολάβους να καταθέσουν σήμερα πλαστά σχέδια οικοδομών (αφού εκ των πραγμάτων δεν θα εμπεριέχουν τους ημιυπαίθριους χώρους) και να αδειοδοτηθούν, έχοντας δεδομένο ότι η παρανομία τους θα νομιμοποιηθεί.

Την Παρασκευή, όταν εκδόθηκε η ανακοίνωση της Ομοσπονδίας Κατασκευαστών Κτίριων η υπόθεση ήταν για γέλια. Χαρακτηρίζαμε «αμοραλιστικό» το αίτημα και πιστεύαμε ότι είναι από εκείνους τους παραλογισμούς που μας συνήθισαν κατά καιρούς οι συντεχνίες, εργαζομένων και επιχειρηματιών.

Σήμερα η υπόθεση είναι για κλάματα. Μια κυβέρνηση ακυρώνει την έννομη τάξη και μάλιστα σε μέλλοντα χρόνο. Είναι να αναρωτιέται κάποιος: υπάρχει λόγος ύπαρξης των νόμων και -κυρίως- γιατί να εφαρμόζουν αυτούς τους νόμους οι Ελληνες πολίτες;

The new snobs

Costume Institute Gala @ Style.com

Entering the Metropolitan Museum for tonight’s Costume Institute Gala, guests were greeted by a six-foot mannequin, perched atop an urn and ringed with hundreds of white roses. A creation of honorary chair Marc Jacobs, the svelte totem was draped in fabric and crowned with an enormous wig designed by French hairstylist Julien d’Ys. The message was clear: "All hail the supermodel!"

Where 2008’s Superheroes exhibit paid tribute to Catwoman and co., this year’s edition, titled The Model as Muse, puts fashion’s real-life heroines on a pedestal. And back on the triple-wide red carpet, there was plenty of "all hail"-ing going on, as a multigenerational who’s who of cover girls—everyone from Lauren Hutton to Gisele to Jessica Stam—trotted by. After Heidi Klum was grazed by a few sprinkles of rain, half a dozen suited men immediately started fussing over her gown—among them its creator, Gilles Mendel. And no sooner had Karolina Kurkova‘s Richard Chai bracelet snapped off than the designer swooped in and snapped it back on. Even the Hollywood stars—those magazine-cover usurpers—were obliged to pay homage. "I’m completely crazy about Kate Moss," gushed Eva Mendes. Moss, of course, was one of the evening’s co-chairs, along with Jacobs, Vogue‘s Anna Wintour, and Justin Timberlake.

Dolling up for New York’s fashion event of the year is never easy; this time there was the added pressure of knowing that all those natural-born clotheshorses would be in attendance. Donatella Versace claimed it had taken "forever" to get ready, but two hours seemed to be the norm. What was a slog for Kate Beckinsale ("I can’t work up any interest in fingernails, I just can’t") was a piece of cake for Renée Zellweger. ("We all get together and turn on the news, scream at the TV—and when it’s time to go, we put the dress on," she shrugged.) Jessica Alba got her hair done with her 11-month-old on her lap. "She was chewing on the bristles of the brush. I was like, ‘There’s hair spray on that!’"

Despite the evening’s theme, a couple of ladies learned a bit about how the gents dress. Diane Kruger came to the aid of her beau, Joshua Jackson: "I tied his bow tie, and it’s quite difficult. I had to look it up on YouTube!" And Lake Bell fearlessly strode up the steps in a Rag & Bone tuxedo. "That inside pocket, that is genius," she marveled. (She was using it to hold double-sided tape for her heels.) Turning to Maryna Linchuk, she added that going as a guy had another perk: "I get to have a supermodel date."

After dinner, Stefan Marais broke the gender barrier in a different way, doing touch-ups in the ladies bathroom for model pals Coco Rocha, Natalia Vodianova, and Stam. On the mic, Kanye West gave shout-outs to Alexander Wang and Alber Elbaz before rapping, "Some people made it to this room because they had rich parents, some people made it to this room because they paid their dues." Of course, it also never hurts to be born beautiful.

— Darrell Hartman, with additional reporting by Sarah Mower

 

Now everyone is a writter.

That Reminds Me

• Posted by: Anne Trubek
• on April 23, 2009 at 2:00 pm

Notes towards a theory of Twitter

A few weeks ago it was “Style” week in my undergraduate writing course. We discussed clarity (use active verbs! have subjects be characters!), and concision (omit unneccessary words, in the immortal yet problematic words of E.B. White). That same week, I did what thousands of Americans did back in early April: I joined Twitter.

Twitter and concision are a happy pair, and I stumbled upon the brilliant idea to force my students to “tweet” one paragraph of an essay they were writing. Each sentence would be one tweet, or 140 characters or less. They protested. They were vehement. “No!” they whined. “We will not join Twitter!”

So much for the youth being early adopters, and so much for digital age pedagogy. I picked up the chalk and we erased unnecessary words on the blackboard, dusting the air with white powder.

Meanwhile, my twitter account was gaining followers and followed, and, unlike my students and Maureen Dowd, I feared not. After all, if Virginia Hefferman is right, middle-class me must Twitter to stay viable.

Thus I have spent the past few weeks pondering Twitter as a new literary form. Not, mind you, as a form of social media, or platform to get famous, or business venture. I am thinking only as Twitter as a writing form. Here are my notes towards a theory of Twitter:

1.) Twitter is an associative writing form, not a narrative one. In Twitter, we are sent somewhere else—via a link—or reminded of something. We are not telling stories. Thus, while the “Hint Fiction” contest is swell and cute, I think it misses the generic boat. Twitter promises a new slate for poets. For fiction writers, not so much.

1.a.) Twitter does not operate on the narrative arc of rising action, suspense, climax, and denouement. There is no arc. Instead, Twitter is horizontal—one thing reminds one of another thing, instead of one thing leading to another thing. This works on the level of interTwittering (i.e.: Read something on the web. Think it would be nice to share. Link to it in Twitter. Go back to what you were doing), and intraTwittering (i.e. Read an interesting tweet. Respond by posting a new tweet. Go back to reading other tweets).

1.b) If there is a perspective induced by Twitter, it is an immanent one—we are all inside—rather than an objective one—here is how I see things. Twitter lacks single-point perspective (or omniscience).

1.c.) Trying to write multi-tweets, meant to be read together, is futile. I tried. I told a 1400 or so character anecdote via Twitter, which required me to write, and think, backwards, so I could tell the end of the story first, and then work backwards to the beginning, Memento-esque, because that’s more or less how one would read it (of course a follower staring at her Twitter screen at the same time I was composing would be able to “read” it from beginning to end). Writing a story backwards is hard. And silly. Plus, if someone else posts a tweet mid-composition, an unwanted alien tweet resides permanently in storyland.

2.) Twitter does not encourage conversation or dialogue between Twitterers. It is too real-time and asynchronous for that. Instead, it encourages individual Twitterers to have conversations inside their heads about the various tweets and links they read. One culls from this cacophony an interior dialogue (or, perhaps, a multiply-voiced monologue) that generates new ideas, which one can then add to the mix by tweeting again. Thus knowledge accrues, but not through a back-and-forth exchange. (That, or one becomes disoriented and baffled and goes off to read an 18th century novel as an antidote, which happened to me last weekend, too.)

2.a) The ideal way to read tweets is horizontally—like a stock ticker, or a crawl—not from top to bottom. Twitter emulates the action of reading a line of text—across, from left to right—not a page, top-down, from header to footer.

3.) Twitter will create a new focus on the sentence. Word processing programs and online writing have focused our attention on the paragraph. When we wrote on paper, or typed on a typewriter, writing was readily conceptualized  on the level of the page (as in  “phew! I’ve finished one of four pages of my assignment!”). Lately, the paragraph has reigned. As one cannot “see” an entire paper, or, often a whole page, when composing on a computer, writing became more shaped around the element one can easily grasp—the paragraph. Contemporary prose is more paragraph-based now than mid-century prose was (note sweeping generalizations here), as the paragraph is the unit of a written work most equivalent to a computer screen. Paragraph-ism has created firmer divisions between tabs, as paragraphs are conceived more distinctly, and, during the writing process, often worked on and worried before considering the next paragraph. I hazard that we have also become habituated to thinking in paragraphs: we think in topics, with a few supporting ideas. In a Twitterverse, this changes. We think in cold hard sentences.

3.a.) A new focus on the sentence is salutary. The paragraph is a fine element upon which to dwell, but it does not foreground word choice, syntax, and punctuation as well as the sentence does. Clarity and concision—two key elements of style—are garnered on the sentence level, and prose ethics and politics are best gleaned on the sentence level, too: the subjects and verbs we choose make a difference, as George Orwell taught us in “Politics and the English Language.” Were my students brave enough to tweet their assignments, they would have realized how often they obscure agency, nominalize and use two words when one would do. The Twitter box, with hard lines all around, makes the space of thought stark.

4.) Twitter may have some odd analogy to a compositor’s stick. Compositors would select type and put letters in their stick, upside down and backwards, before laying them on a galley. The average length of the type in a stick before laying down (or “publishing”) is not too far from 140 characters.

5.) To sum up: Twitter is unlike this column. There are no numbers, no sub-categories, no ideas more than 140 characters, no direct comments upon tweets. There is no summing up. There are many arrows pointing one across (not up or down) to the ideas of others, cross-fertilization, and forced attention to the composition of sentences.

Twitters remind.

Σκέφτομαι, σκέφτεσαι(;), σκέφτεται…

Κώστας Αξελός: «Η φιλοσοφία σήμερα δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν»

Ακμαίος στα 85 χρόνια του, ο τελευταίος μεγάλος Έλληνας στοχαστής κυκλοφορεί το νέο βιβλίο του και παραχωρεί στο «Κ» μια σπάνια συνέντευξη.

Tου Γιώργου Δουατζή
Πορτρέτα: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Ένας γοητευτικός έφηβος ογδόντα πέντε ετών, με μυαλό σπινθηροβόλο. Φωνή και προφορά, υποβλητικές. Η ανθρώπινη ζεστασιά διάχυτη. Το γέλιο αβίαστο. Μοναδική οξύνοια δεμένη με παιδική τρυφερότητα. Και όσο σου μιλάει, νιώθεις από τους τυχερούς εκείνους, που δέχτηκαν τα υψηλά ερεθίσματα «πετάγματος της σκέψης» από έναν από τους σημαντικότερους στοχαστές του αιώνα μας. Τον συνάντησα στη Θεσσαλονίκη, όπου η εκεί Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ τον αναγόρευσε πρόσφατα επίτιμο διδάκτορα. Ο λόγος του τελευταίου μεγάλου Ελληνα στοχαστή σε συνεπαίρνει, σε βοηθάει να ανελιχθείς σε άλλες σφαίρες, σε γεμίζει χαρά. Aντε μετά να προσγειωθείς και να κάνεις αυτήν τη σπάνιας ποιητικότητας συζήτηση… συνέντευξη.

«Τα μεγάλα ερωτήματα έχουν απαντηθεί από δεκάδες μεγάλους και παραμένουν αναπάντητα. Στη φιλοσοφία, η έννοια της απάντησης σε ένα ερώτημα είναι μια αδόκιμη σκέψη. Το γιατί υπάρχει ο κόσμος έχει ποτέ αποδειχθεί;» λέει ο Κώστας Αξελός. Και στην εύλογη ερώτηση αν η συνεχής αυτοαναίρεση της αλήθειας αναζωογονεί ή σκοτώνει τον φιλόσοφο, απαντά: «Μιλάω πάντα για στοχαστές και όχι για φιλοσόφους. Και η αλήθεια είναι μια πάρα πολύ προβληματική έννοια. Βλέπω την αλήθεια σαν κυρίαρχη μορφή μιας περιπλάνησης. Αμα η περιπλάνηση παίρνει μορφή και περιεχόμενο και συγκροτεί και συγκροτείται, δίνει μια μορφή της αλήθειας. Αλλά η αλήθεια υπακούει στην περιπλάνηση, και όχι το αντίθετο».

Τέλος των ιδεολογιών;

Οι ιδεολογίες γενικευόμενες πεθαίνουν. Μετά από αυτές, μια μέση απατηλή νοοτροπία θα κυριαρχήσει για πολύ.

Με ποια χαρακτηριστικά;

Εχει στοιχεία από όλα. Λίγο φιλελεύθερα, λίγο σοσιαλιστικά, λίγο χριστιανικά, λίγο εβραϊκά, λίγο προλεταριακά, λίγο αστικά, λίγο από τις φιλοσοφίες, αλλά είναι πάντα ένα μπέρδεμα, χωρίς αυτό να είναι σκέψη. Κάνει τους ανθρώπους να νομίζουν ότι σκέπτονται.

Μπορεί ο άνθρωπος να προχωρήσει έτσι;

Η τεχνική προχώρησε με γιγαντιαία βήματα. Ο άνθρωπος, όμως, αμφιβάλλω πολύ.

Θα μπορούσατε να διαβλέψετε στον αυριανό κόσμο;

Ο αυριανός κόσμος, ο βιομηχανικός, μαζικός, μηδενιστικός, ηλεκτρονικός και τεχνικοποιημένος πολιτισμός, θα τεχνικοποιήσει ακόμη και τη φαντασία. Υπάρχει ένα πέρα από την τεχνική; Και από ποιον κυριαρχείται η τεχνική; Δεν μπορώ να απαντήσω.

Επικυρίαρχη η τεχνική;

Σήμερα φαίνεται ότι είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Υπάρχει έως και μια τεχνική των φαντασιώσεων. Ο κινηματογράφος, η ίδια μας η ζωή είναι μια μορφή τεχνικής. Είναι σαν αυτό που ακούω από τους φοιτητές, να λένε «έκανα έρωτα» χρησιμοποιώντας τη λέξη «κάνω» σαν να έκαναν ένα σκαμνί ως μαραγκοί…

Αν τελειώνει η φιλοσοφία, μετά τι;

Η εποχή μας έχει πέσει χαμηλά και η φιλοσοφία ζει το τέλος της. Μετά από αυτήν υπάρχει χώρος για μια ανοιχτή ποιητική σκέψη.

Το έργο σας είναι διαποτισμένο από την ποίηση.

Αναμφισβήτητα. Πέρα από την ποίηση του ανθρώπου με τη λυρική έννοια, υπάρχει η ποιητικότητα του κόσμου που είναι πιο δυνατή. Και η ανθρώπινη ποίηση είναι ένα ανταύγασμά της. Με ενδιαφέρει η ποίηση που ξεφεύγει από όλα τα όρια και φτάνει σε ένα ύπατο σημείο όπου συντρίβεται, συντρίβοντας και τον ποιητή της.

Τι είναι ο Θεός;

Η πορεία του κόσμου η ίδια έκανε να φανεί ένας Θεός. Λέω συχνά ότι ο Θεός είναι μια μορφή και μια μάσκα του κόσμου.

Τι κρατά ζωντανή τη σκέψη σας;

Η αναζήτηση, στη ζωή και στη σκέψη, της σύγκλισής τους και η αδυναμία της απόλυτης συνέπειας.

Είναι ποιοτικό κριτήριο για σας η συνέπεια ζωής και έργου σε έναν στοχαστή;

Θα έπρεπε να είναι. Αλλά βλέπουμε ότι μεγάλοι, τεράστιοι φιλόσοφοι σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη είχαν την κουταμάρα να νομίζουν ότι οι δούλοι ήταν φύσει δούλοι. Κοντύτερα σε μας βρίσκεται ο Χάιντεγκερ και η τόσο ύποπτη σχέση του για ένα διάστημα με το ναζισμό. Η συνέπεια είναι μια απαίτηση την οποία βρίσκω πιο πολύ στους μεγάλους ποιητές σαν τον Χέλντερλιν και τον Ρεμπώ.

Ποια η ελπίδα, η απελπισία σας;

Ελπίδα και απελπισία είναι αντιμετωπίσεις σχετικές, στενές. Είναι και μένουν ψυχολογικές, άρα περιορισμένες.

Ο,τι ψυχολογικό, περιορίζει;

Οι ψυχικές δυνάμεις σπρώχνουν τη σκέψη. Το ψυχικό όμως, που γίνεται ψυχολογικό, είναι εμπόδιο. Παραδείγματος χάριν, ο ναρκισσισμός σαν το αποκορύφωμα του ψυχολογισμού είναι κάτι που όλα τα αναχαιτίζει, τα συρρικνώνει.

Κάποιες στιγμές δεν νιώσατε ναρκισσισμό, ματαιοδοξία…

Τα θεωρώ ευτελή, αλλά αναγκαία. Συγκροτούν κι αυτά την ολότητα και κανείς δεν μπορεί να βγει από την Ιστορία με καθαρά χέρια. Αν θέλει να κρατήσει τα χέρια του εντελώς καθαρά, δεν θα έχει χέρια. Ο άνθρωπος παίρνει μέρος σε αυτή την απογύμνωση, δεν είναι ποτέ έξω απ’ ό,τι γίνεται.

Πώς εισπράττετε την αναγνώριση;

Αναμφισβήτητα με ικανοποίηση και θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι είμαι αδιάφορος, έστω κι αν τα κίνητρά της δεν με ικανοποιούν πάντοτε. Το καινούργιο βιβλίο μου θα ήθελα να πουληθεί, να συζητηθεί, να αρέσει. Αλλά η αγωνία είναι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα.

Γιατί εκδίδετε βιβλία;

Νομίζω πως είναι τα βιβλία μου εκείνα που μου επιβάλλονται.

Αν τα αφήνατε ως χειρόγραφα στο συρτάρι σας;

Ο άνθρωπος δεν είναι απομονωμένο ον. Δεν είναι ανεξάρτητος, είναι στοιχείο του κόσμου. Κάθε πράγμα θέλει να λεχθεί, να φανεί. Και η μετριότητα και η βλακεία. Και γι’ αυτό έχουν κι αυτά το χώρο τους.

Τι υπηρετεί σήμερα η φιλοσοφία;

Δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν. Σήμερα, ως πλανητική σκέψη μπορεί να τα θέσει όλα υπό ερώτηση και να δώσει αινιγματικές απαντήσεις.

Τι θα νέκρωνε τη σκέψη μας;

Η έλλειψη του παιχνιδιού.

Το παιχνίδι…

Ας θέσουμε πρώτα μια ερώτηση: πώς ξετυλίγεται ο κόσμος; Δεν θα έλεγα τι είναι ο κόσμος, γιατί τότε τον καθιστούμε στατικό. Οι μεν λένε προϊόν της ιδέας, οι άλλοι λένε προϊόν της ύλης, άλλοι λένε δημιούργημα του Θεού, άλλοι λένε φαντασίωση του ανθρώπου. Ολα αυτά είναι νοήματα που δίνουμε σαν να βρισκόμαστε έξω από τον κόσμο, ενώ ο κόσμος ο ίδιος ξετυλίγεται χωρίς νόημα, χωρίς γιατί και επειδή, σαν παιχνίδι.

Τι είναι ο χρόνος;

Ενα κεντρικότατο θέμα του στοχασμού, που κινητοποιεί και συντρίβει κάθε στοχασμό.

Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο αφού δεν μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε»…

Ολοι κινούμεθα και από διάχυτα όνειρα. Τα όνειρα είναι τα ανοίγματα της ζωής μας. Εχουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από τα όνειρά μας.

Η μη πραγματοποίησή τους…

Ισως κλονιστεί και η έννοια της πραγματοποίησης. Ισως κάποτε καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ» σημαίνει συγχρόνως και συντρίβομαι.

Γιατί υποφέρει ο άνθρωπος;

Διότι δεν είναι το όλον. Είναι ένα τμήμα του.

Θα μπορούσε να είναι αλλιώς;

Δεν θα μπορούσε, αλλά πνίγεται μέσα σε αυτόν τον περιορισμό. Οτι δεν μπορεί να είναι εδώ και κει συγχρόνως…

Τι είναι ο έρωτας;

Η αναζήτηση που έγκειται στη συνάντηση και τη μη συνάντηση με τον άλλον.

Τι είναι για σας το θηλυκό;

Το ήμισυ του κόσμου. Κάτι πάρα πολύ κυρίαρχο, όχι σε επίπεδο διάκρισης φύλων, άντρας – γυναίκα. Είναι σαν δύο δυνάμεις στον κόσμο. Η σχέση με το θηλυκό είναι ένα από τα σημεία συνάντησης, των ανθρώπων μεταξύ τους και με τον κόσμο, και μαζί απομάκρυνσης. Δεν μπορεί ποτέ να πραγματοποιηθεί η απόλυτη συνάντηση αρσενικού και θηλυκού.

Επαιξε ρόλο το θηλυκό στη ζωή και στο έργο σας;

Πάρα πολύ. Αλλά δεν ξέρω πολύ καλά πού και πώς.

Ο θάνατος;

Διατρέχει όλη τη ζωή, είναι το οριστικό τέλος της και διατηρεί τα ίχνη της ζωής του θανόντος, που κι αυτά θα εξαφανιστούν κάποτε.

Τον φοβάστε;

Δεν υπάρχει για μένα ο φόβος του θανάτου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θέλω να πεθάνω αύριο. Ο θάνατος είναι ο καλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός, γιατί βάζει ένα τέρμα στην περιπέτεια που λέγεται ζωή. Αλλά είναι αυτός που δίνει νόημα σε κάθε πράγμα.

Οι περισσότεροι φοβούνται.

Ο άνθρωπος φοβάται τη ζωή περισσότερο από το θάνατο. Τη ζωή που οδηγεί προς το τέλος νομίζω ότι φοβούνται οι άνθρωποι.

Μεγαλύτερος φόβος σας;

Το στέγνωμα της ψυχής και της σκέψης.

Πώς θα νικηθεί ο φόβος;

Με τη συμφιλίωση μαζί του.

Ποια τρία πράγματα θα άξιζε να πιστέψουμε;

Η πίστη είναι υπόθεση θρησκευτική. Με την ποίηση και τη σκέψη ο άνθρωπος μπορεί να ανοιχτεί στη φύση, στην τεχνική και στο περιπλανώμενο παιχνίδι επάνω σε έναν ληξιπρόθεσμο πλανήτη.

Από πού να πιαστεί ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει;

Να πιαστεί δεν μπορεί από πουθενά. Του είναι ίσως δυνατόν να ανοιχτεί στο αποσπασματικό Ολον.

Με τι όπλα;

Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα. Το άνοιγμα δεν είναι κάτι το μυστηριώδες. Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία. Οι μεν φωτογραφίζουν τους δε. Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να τους αρχειοθετήσουν. Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα, θέλουν να την ακινητοποιήσουν. Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι, δες, δες τι ωραία που χτυπάει το κύμα. Ολα αυτά είναι μορφές ακινητοποίησης του χρόνου, του χώρου και όχι άνοιγμα στο χωροχρόνο. Ανοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν, να ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες…

Το αξιακό σύστημα που οικοδομείτε;

Δεν οικοδομώ σύστημα. Επιχειρώ ένα βήμα. Και αυτό θα περάσει. Δεν είναι αυτοσκοπός. Ξέρει κανείς ότι αφήνει κάτι πίσω του και ας έχει υποστεί απέραντες μεταλλαγές.

Αυταπάτη αθανασίας;

Αν το εκλαμβάνει κάποιος σαν αυταπάτη αθανασίας, πρέπει τελικά να ξέρει ότι θα γίνει κάτι τελείως άλλο.

Εχω μια πικρή αίσθηση από όσα λέτε για τον κόσμο.

Πικρή, γιατί κρατάμε χιλιάδων χρόνων πίκρα. Γιατί μας έμαθαν ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι το ιδεατόν του Πλάτωνα, το καλό του Χριστιανισμού, ο καλός αστός και μετά ο καλός προλετάριος, σήμερα ο καλός παραγωγός… Η ανθρωπότητα έχει υποστεί χιλιάδων χρόνων κηρύγματα που την περιορίζουν ολοένα και πιο πολύ.

Υπάρχει σήμερα κρίση;

Υπάρχει κρίση πολιτισμού, κρίση στον ψυχισμό των ανθρώπων, η οποία εκδηλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο.

Γιατί οι νέοι πάντα διάβαζαν Μαρξ και Νίτσε συγχρόνως;

Διότι και οι δύο κάνουν ανελέητη κριτική του παρόντος. Ο Μαρξ καταδικάζει όλη την αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Ο Νίτσε βλέπει στο σύστημα όπου ζούμε έναν απέραντο μηδενισμό. Ομως και οι δύο θέλουν να κάνουν ένα βήμα σωτηριολογικό. Ο Μαρξ στον απόλυτο κομμουνισμό και ο Νίτσε στον υπεράνθρωπο. Ως τα τώρα δεν ξέρω κανέναν φιλόσοφο που να μη θέλησε να δώσει σωτηριολογικό άνοιγμα.

Για ποιον πολιτισμό θα μιλούσατε σήμερα;

Η εποχή μας είναι η εποχή του μυθολογικο-τεχνολογικού πολιτισμού που κρύβει το βαθύτερό του κίνητρο.

Με ποια εργαλεία θα μπορούσαμε να «εξανθρωπιστούμε»;

Με τα εργαλεία προχωρούμε, όπως λένε (προς τα πού;), αλλά αυτά δεν λύνουν το βασικό πρόβλημα της ύπαρξης της ανθρωπότητας, η οποία είναι εγκλωβισμένη στην τεράστια δύναμη που προέρχεται από τη συνάντηση της φύσης με την τεχνική.

Η μεγαλύτερη χαρά;

Οι συναντήσεις -στιγμιαίες και καίριες- με εκφάνσεις της φύσης, η δύναμη του έρωτα και της φιλίας που περιέχει τον έρωτα, οι σκέψεις που έρχονται σε μας.

Το μεγαλύτερο όραμα;

Το όραμα της συνάντησης της σκέψης και του κόσμου και η παραδοχή του φευγαλέου. Η παραδοχή της φανέρωσης και της ταυτόχρονης απόσυρσης, όσο γίνεται πιο γαλήνια.

Νιώθετε ότι πρέπει να αποδείξετε κάτι;

Από την εφηβεία είχα την εντύπωση ότι έπρεπε να πω αυτό που βλέπω.

Η εξάρτηση από τους άλλους είναι αδυναμία;

Εχουμε αναγκαία εξάρτηση από τους άλλους ανθρώπους. Η εξάρτηση πάλι δημιουργεί τα κενά της. Εξάρτηση και μη εξάρτηση έχουν το αναγκαίο στοιχείο που είναι και θετικό και αρνητικό.

Αυτοδυναμία;

Δεν μπορεί να υπάρξει σε κανένα επίπεδο.

Η εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας;

Ειλικρινά, δεν έχω μια ενιαία εικόνα του εαυτού μου. Οταν γνωρίζω ότι η τάδε σκέψη είναι σημαντική, τότε νομίζω ότι ίσως αυτό είναι περαστικό, λέω ότι προσπαθώ να τολμάω να σκέπτομαι, ενώ το μεγαλύτερο σύνολο των ανθρώπων σήμερα δεν σκέπτονται… Θα έλεγα, είναι πρισματική η εικόνα του εαυτού μου, όπου γυρίζουν διαρκώς όλα τα χρώματα, όπως στο καλειδοσκόπιο.

Η σύγχρονη Ελλάδα;

Είναι ένα πρόβλημα. Ούτε Ανατολή ούτε Δύση ούτε Ευρώπη ούτε Ασία. Βαδίζει προς την αναζήτηση μιας ενότητας, την οποία δεν βρίσκει εύκολα. Δεξιά και Αριστερά είναι φθαρμένες και δεν αναδύεται ένας δρόμος.

Πώς θα ανακαλύψουν οι Ελληνες πολιτικοί την «πραγματική πολιτική»;

Θα έπρεπε να ξεπεράσουν τον στενό πολιτικαντισμό. Είναι όμως αυτό δυνατό;

Είναι εφικτή η Δημοκρατία;

Η Δημοκρατία μένει ουτοπική, δηλαδή δεν έχει πουθενά τόπο να πραγματοποιηθεί. Το ίδιο της το νόημα μας ξεφεύγει.

Τι σας έχει δώσει η Ελλάδα;

Μια ζωική ορμή. Την επαφή με τα στοιχεία της, τη θάλασσα, τον αέρα, τη γη, τη φωτιά.

Τι σας έχει πάρει;

Δεν είχα ποτέ την προκατάληψη, ώστε να μπορέσει να μου την πάρει.

Οι τιμές που σας κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια τι συναισθήματα σας γεννούν;

Ευχάριστα. Θα επιθυμούσα όμως και μια πιο ζωντανή συζήτηση, στοχαστική και παραγωγική, με τους πανεπιστημιακούς.

Σκεφτήκατε ότι μπορεί να σας τιμούν και να μη σας έχουν διαβάσει;

Πολλά πράγματα δεν χρειάζεται να έχουν διαβαστεί. Μπορεί να διαπερνάνε την ατμόσφαιρα.

Εσείς διαψεύδετε την κατάρα των Ελλήνων να μην αναγνωρίζουν ζώντες δημιουργούς.

Στην Ελλάδα υπάρχει μεμψιμοιρία και δυσκολία αν δεν προηγηθεί μια αναγνώριση από τα έξω. Εξω είναι πιο πολιτικά θεσμισμένα τα πράγματα. Αλλά και υπάρχουν πράγματα που περιμένουν ακόμα το μέλλον τους.

Πιστεύετε ότι έχετε αμειφθεί;

Και ναι και όχι. Αν όμως ήταν πλήρης η αναγνώριση, θα σήμαινε ότι θα επιπέδωνε και το ειπωμένο.

H τέχνη αποτιμάται σε χρήμα. Η σκέψη;

Υπάρχει προσωπική σχέση με το έργο τέχνης. Η σκέψη έχει μία σχέση με το όλον. Μπορεί να αποτιμηθεί ένα έργο. Το όλον όμως;

Τι θα λέγατε σε έναν νέο φιλόσοφο;

Να ανοιχτεί στη σκέψη, στα κείμενα και στο κίνημα της σκέψης, στην ποίηση που διατρέχει κάθε τέχνη και να ζήσει και να πει αυτό που τον εμψυχώνει και τον συνθλίβει ατομικά και κοινωνικά.

Τι θα λέγατε σε έναν έφηβο;

Να κρατήσει, όσο γίνεται, έναν παλμό και στη λεγόμενη ώριμη ηλικία.

Θερμές ευχαριστίες στην, και συνάδελφο δημοσιογράφο, Κατερίνα Δασκαλάκη, σύντροφο του Κώστα Αξελού τα τελευταία τριάντα χρόνια, για τις μύριες διευκολύνσεις ώστε η συνέντευξη αυτή να πραγματοποιηθεί με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες.

Ο βίος του σε 283 λέξεις

> Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924. Από αστική οικογένεια, διδάχτηκε από παιδί γαλλικά και γερμανικά. H εφηβεία του φωτίστηκε από τα κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε.

> Στα δεκαεπτάμισι χρόνια του εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, υποστηρίζοντας ότι «ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε». Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε. Οπως ήταν φυσικό, η σχέση του με το δογματικό ΚΚΕ δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί και το 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του.

> Τέλη του 1945, με τη βοήθεια του Οκτάβιου Μερλιέ -διευθυντή τότε του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα- επιβιβαζόταν στο θρυλικό πλέον πλοίο «Ματαρόα» μαζί με τον Κ. Καστοριάδη, τον Κ. Παπαϊωάννου, τον Κ. Βυζάντιο, τη Μ. Κρανάκη, τον Κ. Κουλεντιανό, τον Ν. Σβορώνο και άλλους, με προορισμό το Παρίσι. Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο.

> Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973). Αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) από το 1956 ώς το 1962, ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις Editions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του.

> Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ, τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και έκθεση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών.

Ο Σαρτρ τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό.

> Εχει εκδώσει είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων (γαλλικά, ελληνικά και γερμανικά), που μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες.

>Τον Απρίλιο θα κυκλοφορήσει στη Γαλλία από τις εκδόσεις Les Belles Lettres το καινούργιο βιβλίο του με τίτλο «Αυτό που επέρχεται».

Πηγή: Περιοδικό «Κ»

Μέρες σαν κι αυτές

Διονύσιος Σολωμός

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Επιμέλεια: Στυλιανός Αλεξίου, Εκδόσεις Στιγμή

ΑΠΟ ΤΟ Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

I

Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω γω στο χέρι;

οπού συ μού ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

II

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν καί γελούνε,

κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.

……………………………………………………………………..

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
π’ ολονυχτίς εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μεσα στον άγριο κρίνο·
το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκειά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·
η μαύρη πέτρα ολόχρυση καί το ξερό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:
«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

III

«Σάλπιγγα, κοψ’ του τραγουδιού τα μάγια με <τή> βία,
γυναικός, γέροντος, παιδιού, μήν κόψουν την αντρεία».

Χαμένη, αλίμονο, κι οκνή τη σάλπιγγα γρικάει·
αλλά πώς φθάνει στον εχθρό και καθ’ ηχώ ξυπνάει;
Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα σφοδρό γεννοβολιέται,
κι η περιπαίχτρα σάλπιγγα μεσουρανίς πετιέται·
και με χαρούμενη πνοή το στήθος το χορτάτο,
τ’ αράθυμο, το δυνατό, κι όλο ψυχές γιομάτο,
βαρώντας γύρου ολόγυρα, ολόγυρα και πέρα,
τον όμορφο τρικύμισε καί ξάστερον αέρα·

τέλος μακριά σέρνει λαλιά, σαν το πεσούμεν’ άστρο,
τρανή λαλιά, τρόμου λαλιά, ρητή κατά το κάστρο.

IV

Μόλις έπαυσε το σάλπισμα ο Αράπης, μία μυριόφωνη βοή ακούεται εις το εχθρικό στρατόπεδο, και η βίγλα του κάστρου, αχνή σαν το Χάρο, λέει των Ελλήνων: «Μπαίνει ο εχθρικός στόλος». Το πυκνό δάσος έμεινε ακίνητο εις τα νερά, όπου η ελπίδα απάντεχε να ιδεί τα φιλικά καράβια. Τότε ο εχθρός εξανανέωσε την κραυγή, και εις αυτήν αντιβόησαν οι νεόφθαστοι μεσ’ από τα καράβια. Μετά ταύτα μία ακατάπαυτη βροντή έκανε τον αέρα να τρέμει πολλή ώρα.

V

. . . . . . . . . . Στην πεισμωμένη μάχη
σφόδρα σκιρτούν μακριά πολύ τα πέλαγα κι οί βράχοι,

και τα γλυκοχαράματα, και μες στα μεσημέρια,

κι όταν θολώσουν τα νερά, κι όταν εβγούν τ’ αστέρια.
Φοβούνται γύρου τα νησιά, παρακαλούν καί κλαίνε,
κι οι ξένοι ναύκληροι μακριά πικραίνονται καί λένε:
«Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, σπαθί Τουρκιάς, μολύβι,

πέλαγο μέγα βράζ’ ο εχθρός προς το φτωχό καλύβι».

VI

– «Κρυφή χαρά ΄στραψε σ΄ έσέ· κάτι καλο ΄χει ο νους σου·
πές, να το ξεμυστηρευτείς θες τ’ άδελφοποιτού σου;».

-«Ψυχή μεγάλη και γλυκειά, μετά χαράς σ’ το λέω:
Θαυμάζω τες γυναίκες μας και στ’ όνομά τους μνέω.

Εφοβήθηκα κάποτε μη δειλιάσουν και τες επαρατήρησα αδιάκοπα.

Απόψε, ενώ είχαν τα παράθυρα ανοιχτά για τη δροσιά, μία απ’ αυτές, η νεώτερη, επήγε να τα κλείσει, αλλά μία άλλη τής ειπε: "Όχι, παιδί μου· άφησε νά ΄μπει η μυρωδιά απο τα φαγητά· είναι χρεία να συνηθίσουμε".
Κι έτσι λέγοντας εματάνοιξε το παράθυρο, και η πολλή μυρωδιά των αρωμάτων εχυνότουν μέσα κι εγιόμισε το δωμάτιο.

Και η πρώτη είπε: "Και το αεράκι μας πολεμάει".
Μία άλλη έστεκε σιμά εις το ετοιμοθάνατο παιδί της.
Και άλλη είπε χαμογελώντας, να διηγηθεί καθεμία τ’ ονειρό της.

Και μία είπε: "Μου εφαινότουν ότι όλοι εμείς, άντρες και γυναίκες, παιδιά και γέροι, ήμαστε ποτάμια, ποιά μικρά, ποιά μεγάλα, κι ετρέχαμε ανάμεσα εις τόπους φωτεινούς, εις τόπους σκοτεινούς, σε λαγκάδια, σε γκρεμούς, απάνου κάτου, κι έπειτα εφθάναμε μαζί στη θάλασσα με πολλή ορμή".

Και μία δεύτερη είπε:

Εγώ ‘δα δάφνες. – Κι εγώ φως …………………………

– Κι εγώ σ’ φωτιά μιαν όμορφη π’ αστράφταν τα μαλλιά της.

Και αφού όλες εδιηγήθηκαν τα ονείρατά τους, εκείνη πού ΄χε το παιδί ετοιμοθάνατο είπε: "Ιδές, και εις τα ονείρατα ομογνωμούμε, καθώς εις τή θέληση και εις όλα τ’ άλλα έργα". Και όλες οι άλλες εσυμφώνησαν κι ετριγυρίσαν με αγάπη το παιδί της πού ‘χε ξεψυχήσει.

Ιδού, αυτές οι γυναίκες φέρνονται θαυμαστά· αυτές είναι μεγαλόψυχες, καί λένε ότι μαθαίνουν από μας· δε δειλιάζουν, μολονότι τους επάρθηκε η ελπίδα που είχαν να γεννήσουν τέκνα για τη δόξα και για την ευτυχία. Εμείς λοιπόν μπορούμε να μάθουμε απ’ αυτές και να τες λατρεύουμε έως την ύστερη ώρα.
Πες μου και συ τώρα γιατί εχθές, ύστερ’ από το συμβούλιο, ενώ εστεκόμαστε σιωπηλοί, απομακρύνθηκες ταραγμένος;».

VII

Εχαμογέλασε πικρά κι ολούθενε κοιτάζει·

κι ανεί πολύ τα βλέφαρα τα δάκρυα να βαστάξουν:

-«Εκεί ‘ρθε το χρυσότερο από τα ονείρατά μου·

με τ’ άρματ’ όλα βρόντησα τυφλός τού κόπου χάμου.

Φωνή ‘πε: "Ο δρόμος σου γλυκός καί μοσχοβολισμένος·

στην κεφαλή σου κρέμεται ο ήλιος μαγεμένος·

παλληκαρά καί μορφονιέ, γειά σου, καλέ, χαρά σου!

Άκου, νησιά, στεριές της γης, εμάθαν τ’ όνομά σου!

Τούτος, αχ, που ‘ν’ ο δοξαστός κι η θεϊκιά θωριά του;

Η αγκάλη μ’ έτρεμ’ ανοιχτή κατά τα γόνατά του".

Έριξε χάμου τα χαρτιά με τσ’ είδησες του κόσμου

η κορασιά τρεμάμενη …………………………..

Χαρά της έσβιε τη φωνή που ‘ν’ τώρα αποσβημένη·

άμε, χρυσ’ όνειρο, και συ με τη σαβανωμένη!

Εδώ ‘ναι χρεία να κατεβώ, να σφίξω το σπαθί μου,

πριν όλοι χάσουν τη ζωή, κι εγ’ όλη την πνοή μου·

τα λίγα απομεινάρια της πείνας καί τσ’ αντρείας,

………………………………………………………………….

που μ’ έκραξαν μ’ απαντοχή, φίλο, αδελφό, πατέρα,

γκόλφι να τα ‘χω στο πλευρό και να τα βγάλω περα.

Δρόμο αστραφτά να σχίσω τους σ’εχθρούς καλά θρεμμένους,

σ’ εχθρούς πολλούς, πολλ’ άξιους, πολλά φαρμακωμένους·

να μείνεις, χώμα πατρικό, για μισητό ποδάρι·

η μαύρη πέτρα σου χρυσή και το ξερό χορτάρι.

Ήταν με σένα τρεις χαρές στην πίκρα φυτρωμένες,

όμως για μένα στη χαρά τρεις πίκρες ριζωμένες».

VIII

Και συχνά του ‘π’ η αράθυμη και τρίσβαθη ψυχή του:

«Κάμποι, βουνά καρπόφορα, και λίμνη ωραία και πλούσια,

μάνα καλή παληκαριών, και κάμε τη δική σου.

Αιώνια ήθελ’ ήτανε ο πόνος κι η ντροπή μου!».

IX

Ετούτ’ είν’ ύστερη νυχτιά· όλα τ’ αστέρια βγάνει·

ολονυχτίς ανέβαινε η δέηση, το λιβάνι.

Στά μάτια καί στο πρόσωπο φαίνοντ’ οι στοχασμοί τους·

τους λέει μεγάλα και πολλά η τρίσβαθη ψυχή τους.

Αγάπη κι έρωτας καλού τα σπλάχνα τους τινάζουν·

τα σπλάχνα τους κι η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν.

Γλυκειά κι ελεύθερ’ η ψυχή σα νά ‘τανε βγαλμένη,

κι υψώναν με χαμόγελο την όψη τη φθαρμένη.

XII

Ιδού, σεισμός καί βροντισμός, κι εβάστουναν ακόμα,
που ο κύκλος φθάνει ο φοβερός με τον αφρό στο στόμα·
κι εσκίστη αμέσως, κι έβαλε στης Μάνας τα ποδάρια,
της πείνας, του <μαρτύριου> τα λίγα απομεινάρια·
τ’ απομεινάρια ανέγγιαγα και κατατρομασμένα,
τα γόνατα και τα σπαθιά τα ‘ματοκυλισμένα.

ΑΠΟ ΤΟ Γ’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

I

Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα,

κι αν στο κρυφό μυστήριο ζούν πάντα τα παιδιά σου

με λογισμό και μ’ όνειρο, τι χάρ’ έχουν τα μάτια,

τα μάτια τούτα, να σ’ ιδούν μες στο πανέρμο δάσος,

που ξάφνου σου τριγύρισε τ’ αθάνατα ποδάρια

(κοίτα) με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα τού Βαϊώνε!

Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα·

ατάραχη σαν ουρανός μ’ όλα τα κάλλη πόχει,

που μέρη τόσα φαίνονται καί μέρη ‘ναι κρυμμένα!

Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν’ ακούσω τη φωνή σου,

κι ευθύς εγώ τ’ ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω;

Δόξα ‘χ’ η μαύρη πέτρα του καί το ξερό χορτάρι.

II

Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

και σα θολώσουν τα νερά, και τ’ άστρα σαν πληθύνουν,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νούς, βόλι Τουρκιάς, τοπ’ Άγγλου!

Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι,

κι αλιά, σε λίγο ξέσκεπα τα λίγα στήθια μένουν!

Αθάνατή ‘σαι, που ποτέ, βροντή, δεν ήσυχάζεις;».

Στην πλώρη, που σκιρτά, γυρτός, τουτά ‘π’ ο ξένος ναύτης.

Δειλιάζουν γύρου τα νησιά, παρακαλούν καί κλαίνε,

και με λιβάνια δέχεται και φώτα τον καημό τους

ο σταυροθόλωτος ναός και το φτωχό ξωκλήσι.

(Παραλλαγή)

Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,

κι όταν θολώσουν τα νερά, κι όταν πληθύνουν τ’ άστρα,

ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι.

Γέρος μακριά, π’ απίθωσε στ’ αγκίστρι τη ζωή του,

το πέταξε, τ’ αστόχησε, και περιτριγυρνώντας:

«Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, βόλι Τουρκιάς, τοπ’ Άγγλου!

Πέλαγο μέγ’, αλίμονο, βαρεί το καλυβάκι·

σε λίγην ώρα ξέσκεπα τα λίγα στήθη μένουν!

Αθάνατή ‘σαι, που, βροντή, ποτέ δεν ησυχάζεις;».

IV

Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος αιθέρας κοσμοφόρος,

από το μαύρο σύγνεφο κι από τη μαύρη πίσσα,

ο στύλος φανερώνεται, με κάτου μαζωμένα

τα παλληκάρια τα καλά, μ’ απάνου τή σημαία,

που μουρμουρίζει και μιλεί και το Σταυρόν απλώνει

παντόγυρα στον όμορφον αέρα της αντρείας.

Κι ο ουρανός καμάρωνε, κι η γη χεροκροτούσε·

κάθε φωνή κινούμενη κατά το φώς μιλούσε,

κι εσκόρπα τα τρισεύγενα λουλούδια της αγάπης:

«Όμορφη, πλούσια, κι άπαρτη, και σεβαστή, κι αγία!».

V

Και τώρα δα, τ’ αράθυμο πάτημ΄ αργοπορώντας,

κατά το κάστρο το μικρό πάλε κοιτά, και σφίγγει,

σφίγγει στενά τη σπάθα του στο λαβωμένο στήθος,

που μέσα αγρίκα την ψυχή μεγάλη και τη θλίψη.

VI

Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,

κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα,

και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους

ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.

Νερά καθάρια καί γλυκά, νερά χαριτωμένα,

χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,

και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,

κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,

τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.

Έξ αναβρύζει κι η ζωή σ’ γή, σ’ ουρανό, σε κυμα.

Αλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο,

ακίνητ’ όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρ’ ως τον πάτο,

με μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα,

που ‘χ’ ευωδίσει τσ’ ύπνους της μεσα στον άγριο κρίνο.

– «Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι ‘δες;».

– «Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!

Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,

ουδ’ όσο καν η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,

γύρου σε κάτι ατάραχο π’ ασπρίζει μες στη λίμνη,

μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,

κι όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του!».

VIII

«Άγγελε, μόνο στ’ όνειρο μου δίνεις τα φτερά σου;
Στ’ όνομ’ Αυτού που σ’ τα ‘πλασε, τ’ αγγειό τσ’ ερμιάς τα θέλει.

Ιδού που τα σφυροκοπώ στον ανοιχτόν αέρα,

χωρίς φιλί, χαιρετισμό, ματιά, βασίλισσές μου!

Τα θέλω γω, να τα ‘χω γω, να τα κρατώ κλεισμένα,

εδώ π’ αγάπης τρέχουνε βρύσες χαριτωμένες».

XII

Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες

γύρου στη φλόγα π’ άναψαν, και θλιβερά τη θρέψαν

μ’ αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,

ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ·
και γγιζ’ η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα.

Γλήγορα, στάχτη, να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν.

Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημύρα των αρμάτων
δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι ελεύθεροι να μείνουν

εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το Χάρο.

Τουφέκια τούρκικα, σπαθιά

το ξεροκάλαμο περνά.

ΑΠΟ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑΤΑ

Μάρθα:

«Il perchι di tanto guardare, di tanto sommesso parlare del mondo che a me d’ innanzi passava, mi fu rivelato dalla grande e soave ricchezza dell’ amor vostro. Ed ora non so come tutto questo mi s’ affaccia come ombra. Tutti gli oggetti che una volta inafferrabili nella loro altezza mi si mostravano, ora mi si affacciano, come a chi θ piantato sopra alta montagna, s’ affaccia nel basso mare 1αΑ sua imagine. Cos¨¬ non tutto ¨¨ perduto per noΙο ¦©¦Ο ho cessato di guardare in questo frutto del mio grembo un’ imagine come quella che fanno sul petto i marinari coll’ ago, ho cessato d’ invidiare l’ uccelletto che trov¨° un granello e canΜava. ¦¬a co uccello, mentre l’ ardore estivo infuoca la natura, trova il suo bene nell’ ombra fresca e l’ accoglie colla piccola anima e con qualche suono fuggevole, cosμ io dal vortice degli armati che mi cingono numerosi, strepitanti, trionfanti, mi ricovro in luogo dove sono raccolti tutti i troni della terra – Ιο parlo di te, ο benefica Mina dell’ alba».

(ΑΕ 478 Β. Ανήκει στο Γ’ σχεδίασμα)

(Μετάφραση)

Μάρθα :

«Η αιτία τόσου κοιτάγματος, τόσης χαμηλόφωνης ομιλίας του κόσμου που περνούσε εμπρός μου, μου αποκαλύφθηκε από τον μεγάλο και γλυκό πλούτο της αγάπης σας. Και τώρα όλα αυτά που μας συμβαίνουν μου παρουσιάζονται σαν σκιές. Όλα όσα κάποτε μου φαίνονταν ασύλληπτα μακριά και ψηλά, τώρα μοιάζουν για μένα όπως όταν βλέπει κανείς από την ψηλή όχθη την εικόνα του κάτω στην επιφάνεια του νερού. Δέν χάθηκαν λοιπόν όλα για μας. Έπαψα να βλέπω αυτό το αδυνατισμένο παιδί μου σαν μιά ζωγραφιά πού κάνουν στο στήθος τους οι

θαλασσινοί με το βελόνι. Έπαψα να ζηλεύω το πουλάκι που βρήκε ένα μικρό σπόρο και τραγούδησε. Αλλά όπως αυτό το πουλί, όταν η καλοκαιρινή ζέστη φλογίζει τη φύση, βρίσκει την ευτυχία του στη δροσερή σκιά και τη δέχεται με τη μικρή ψυχή του και μ’ ένα φευγαλέο κελάϊδημα, έτσι κι εγώ, από τη δίνη των οπλισμένων εχθρών που με κυκλώνουν, πολυάριθμοι, θορυβώδεις, θριαμβευτικοί, βρίσκω καταφύγιο σ’ αυτόν εδώ το χώρο όπου έχουν συγκεντρωθεί όλοι οι θρόνοι της γης – μιλώ για σένα, ώ ευεργετικό όρυγμα που θα ανατιναχτείς τα ξημερώματα».

(Il confessore:)

«E questi implacabili nemici furono uniti nelle mie lagrime. Dolce fiato della notte stellata, un sorriso nelle aque e nelle campagne da per tutto… Il tremuoto fece nella forte pietra profonda spaccatura che si coperse di fiori, che tremolavano all’ aura ed al sole…

Se mai fosse qualche cosa di non afferrabile, il martirio, il sangue lo scorterΰ, perchι mi par impossibile come possa passare al di lΰ uno solo di noi…

Come ombra erra το κοπαδάκι μου sotto la stellifera notte fresca dalle preghiere, tranquilla come se il cielo avesse piovuto il pane».

(Μετάφραση)

Ο Πνευματικός:

«Kι αυτοί οι ανελέητοι εχθροί ενώθηκαν στα δακρυά μου. Γλυκειά πνοή της ξάστερης νύχτας, ένα χαμόγελο πάνω στα νερά και παντού στην εξοχή… Ο σεισμός άνοιξε στο σκληρό βράχο βαθύ χάσμα που σκεπάστηκε με λουλούδια που έτρεμαν στην αύρα και στον ήλιο…

Αν τύχει να γίνει κάτι απ’ αυτό που τώρα μοιάζει ανέφικτο, θα το συνοδέψει το μαρτύριο καί το αίμα. Γιατί μου φαίνεται αδύνατο να μπορέσει να περάσει απέναντι και ένας μόνο από μας.

Σαν σκιά πλανιέται το κοπαδάκι μου μέσα στη νύχτα με τ’ άστρα, νύχτα δροσερή από τις προσευχές, γαλήνια σαν να είχε βρέξει ψωμί ο ουρανός».